Informacje dla Rodziców

 Radość czy problem?

  

Rodzicom proponujemy kilka informacji dotyczącej gotowości szkolnej, co zwłaszcza w tym okresie podejmowania decyzji czy posłać dziecko do szkoły czy zostawić jeszcze w przedszkolu na pewno Państwa zainteresuje.

 

 

 

Gotowość szkolna przedszkolaka

1. Obserwacja rozwoju własnego dziecka

Nie wszystkie dzieci w wieku przedszkolnym rozwijają się jednakowo. Dzieci sześcioletnie   i siedmioletnie charakteryzują się bardzo zróżnicowaną dynamiką dojrzewania. Jedne potrafią dodawać na konkretach, inne nie znają jeszcze nazw liczebników. Jedne bawią się w grupie, inne zupełnie nie współpracują  z rówieśnikami.

W roku poprzedzającym rozpoczęcie przez dziecko nauki w klasie pierwszej szkoły podstawowej należy przeprowadzić w przedszkolu analizę gotowości dziecka do podjęcia nauki w szkole, czyli dokonać diagnozy przedszkolnej. Pozwala ona rozpoznać potencjalne możliwości oraz indywidualne potrzeby dziecka.

Nauczycielom w przedszkolu diagnoza rozwoju dziecka służy do opracowania indywidualnego programu wspomagania i korygowania rozwoju, który będzie realizowany w roku poprzedzającym rozpoczęcie nauki  w szkole podstawowej. Dzięki odpowiednio wcześnie przeprowadzonej diagnozie możliwe będzie podjęcie działań korekcyjnych.

Czas poświęcony na wspomaganie rozwoju pomoże uchronić dziecko przed wieloma rozczarowaniami edukacyjnymi, a nawet przed ewentualnym odroczeniem obowiązku szkolnego. Wyniki dokonanej  w przedszkolu diagnozy mogą być również pomocne dla pracowników poradni psychologiczno-pedagogicznej, do której zostanie skierowane dziecko w razie potrzeby pogłębionej diagnozy związanej ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi.

Ocena gotowości do podjęcia nauki w szkole podstawowej jest długotrwałym procesem – przez wiele tygodni nauczyciel obserwuje i analizuje zachowania dziecka podczas zajęć i zabaw indywidualnych oraz zespołowych, w trakcie czynności samoobsługowych, a także w sytuacjach, które wymagają sprawności ruchowej, by  w konsekwencji dokonać niezbędnej i właściwej diagnozy rozwoju dziecka. 

2. Wnikliwa analiza otrzymanej od nauczyciela przedszkola informacji o gotowości dziecka do podjęcia nauki w szkole podstawowej

orządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 28 maja 2010 r. w sprawie świadectw, dyplomów państwowych i innych dm    MEN zobowiazało przedszkola publiczne i niepubliczne do sporządzenia i przekazania rodzicom dziecka objętego wychowaniem przedszkolnym informacji o jego gotowości do podjęcia nauki w szkole podstawowej. Informację (załącznik nr 2 do ww., wzór nr 70 MEN-I/54/2) wydaje się w terminie do końca kwietnia roku szkolnego poprzedzającego rok szkolny, w którym dziecko ma obowiązek albo może rozpocząć naukę w szkole podstawowej.

Czy wszystkie dzieci są gotowe i podatne na oddziaływania szkolne? Aby rozwiać wątpliwości, należy sprawdzić, czy dziecko jest przygotowane do podjęcia nowych wyzwań. Po etapie wnikliwej obserwacji nauczycielskiej  i określeniu płynących z niej wniosków nauczyciel przedszkola przygotowuje informację o gotowości dziecka do podjęcia nauki w szkole podstawowej.

Sporządzona ocena to bardzo istotny dokument, zawierający informacje o przedszkolaku. Powinna dać ona rodzicom obraz rozwoju dziecka – gotowego do podjęcia zadań szkolnych lub nadal wymagającego wsparcia  w rozwoju. Ocena dzieci dostarcza pełnej wiedzy o ich gotowości do podjęcia obowiązkowej nauki w szkole. Za zgodą rodziców informacja ta może zostać przekazana nauczycielom klasy pierwszej, aby wspomóc ich pracę  z nowym uczniem.  

3. Treść informacji o gotowości dziecka do podjęcia nauki w szkole

Dokument zawiera dane dziecka – imię i nazwisko, rok szkolny oraz formę wychowania przedszkolnego. Warto podać w nim także datę urodzenia dziecka oraz lata i miesiące, w jakich dokonano diagnozy gotowości szkolnej. Zgodnie ze wzorem ustalonym przez Ministerstwo informacja o gotowości szkolnej składa się z trzech części:

       Część      I – stopień      opanowanych przez dziecko wymagań określonych  w podstawie programowej  wychowania przedszkolnego w następujących zakresach:

a) umiejętności społecznych i odporności emocjonalnej, z uwzględnieniem mocnych stron dziecka, zauważonych trudności, podjętych lub potrzebnych działań wspierających oraz wskazówek dla rodziców,

b) nabytych umiejętności matematycznych i gotowości do nauki czytania i pisania z uwzględnieniem mocnych stron dziecka, zauważonych trudności, podjętych  lub potrzebnych działań wspierających oraz wskazówek dla rodziców,

c) sprawności motorycznej i koordynacji wzrokowo-ruchowej, z uwzględnieniem mocnych stron dziecka, zauważonych trudności, podjętych lub potrzebnych działań wspierających oraz wskazówek dla rodziców,

d) samodzielności, w tym umiejętności wykonywania czynności samoobsługowych  z uwzględnieniem mocnych stron dziecka, zauważonych trudności, podjętych  lub potrzebnych działań wspierających oraz wskazówek dla rodziców.

      Część II      – informacje na temat dostrzeżonych przez nauczyciela potrzeb rozwojowych dziecka, zauważonych predyspozycji, uzdolnień    i zainteresowań,   a także informacje o podjętych lub potrzebnych działaniach służących rozwijaniu      uzdolnień i zainteresowań i  niezbędne wskazówki dla rodziców, by wspomóc dziecko w rozwoju  w tym  zakresie.

       Część      III – dodatkowe spostrzeżenia o dziecku (np. czy dziecko potrafi skupić uwagę, czy jest zainteresowane zajęciami, czy  jest dojrzałe emocjonalnie, czy jest aktywne na zajęciach, czy ma duży  zasób słów, czy chętnie pomaga w różnych czynnościach w przedszkolu,  czy szybko męczy się zajęciami – rozprasza się    i potrzebuje odpoczynku, czy dziecko jest bardzo ruchliwe i trudno mu usiedzieć spokojnie lub wierci się).

4. Wiedza psychologiczno-pedagogiczna na temat gotowości szkolnej

Rodzic musi mieć świadomość, czym jest dojrzałość szkolna i co powinien wiedzieć o sześciolatku. Dojrzałość szkolna oznacza osiągnięcie przez dziecko takiego poziomu rozwoju (umiejętności i wiadomości) w sferze psychicznej, umysłowej, fizycznej oraz społecznej, który umożliwia podjęcie i sprostanie wymaganiom stawianym przez szkolny system edukacyjny.

Na jej osiągnięcie, oprócz wewnętrznych cech osobowościowych dziecka, mają również wpływ wyznaczniki zewnętrzne, czyli odpowiednio dobrana podstawa programowa czy realizowany program edukacyjny. Dla dziecka przekraczającego progi szkolne istotne znaczenie będzie miała organizacja nauki w szkole (np. zmianowość systemu lekcyjnego), warunki, w których odbywać się będą lekcje (np. wyposażenie klas, szatni, estetyka wnętrz), obowiązujący w szkole regulamin i system jego wdrażania (tj. zawarte w nim oczekiwania co do roli i postaw ucznia) oraz postawa nauczyciela edukacji wczesnoszkolnej.

Dziecko sześcioletnie i siedmioletnie dojrzałe do podjęcia nauki w szkole podstawowej powinno posiadać następujące umiejętności:

·         znać swoje imię i nazwisko, wiek, adres zamieszkania, umieć opowiedzieć o pracy rodziców,

·         umieć narysować rysunek postaci ludzkiej (postać powinna być kompletna, części ciała proporcjonalne do całości, rozmieszczone właściwie),

·         umieć obchodzić się z przyborami do rysowania, malowania, pisania, nie wychodzić poza linie, kolorując obrazek, nazwać to, co narysowało,

·         umieć ciąć nożyczkami w linii prostej i krzywej, lepić z plasteliny,

·         dobierać w pary przedmioty lub obrazki, klasyfikować je według określonej zasady,  np. owoce, pojazdy, zwierzęta,

·         łączyć zbiory według określonej cechy, np. wielkość, kolor,

·         wskazywać różnice w pozornie takich samych obrazkach,

·         rozpoznać różne dźwięki z otoczenia, np. głosy zwierząt,

·         liczyć kolejno do 10, po przeliczeniu liczmanów powiedzieć, ile ich jest,

·         dokonywać dodawania i odejmowania na konkretach w zakresie 10,

·         mieć dobrą koncentrację uwagi,

·         być zainteresowane własną pracą i jej efektami,

·         być odporne na niepowodzenia,

·         być wytrwałe przy dłuższym wysiłku,

·         prawidłowo wymawiać wszystkie głoski,

·         nazywać głoskę na początku i na końcu wyrazu, różnicować wyrazy o podobnym brzmieniu, np.: kran–tran, góra–kura, bada–pada,

·         dzielić zdanie na wyrazy, wyrazy na sylaby,

·         umieć opowiedzieć treść obrazka, posługując się mową zdaniową,

·         rozwiązywać proste zagadki,

·         uważnie słuchać przez dłuższą chwilę opowiadania, bajki, muzyki,

·         wykonać proste ćwiczenia gimnastyczne, uczestniczyć w grupowych zabawach ruchowych,

·         wskazać lewą i prawą stronę swego ciała i osoby stojącej na wprost,

·         doprowadzić do końca rozpoczętą zabawę, pracę, w trudniejszych sytuacjach zwrócić się o pomoc do osoby dorosłej,

·         zgodnie bawić się z rówieśnikami – współdziałać, czekać na swoją kolej,

·         działać sprawnie, umieć podporządkować się słownym poleceniom,

·         wykonać podstawowe czynności samoobsługowe: samodzielnie zjeść, ubrać się, umyć, zawiązać sznurowadła, zapiąć guziki, zamki,

·         mieć dobre tempo pracy,

·         umieć nawiązać kontakty z rówieśnikami i dorosłymi,

·         być wrażliwe na opinię nauczycieli i innych osób dorosłych.

Jakie objawy w zachowaniu i w rozwoju dziecka świadczą o niedojrzałości szkolnej?

·         obniżona sprawność ruchowa, czyli niezgrabność podczas biegania, skakania, trudności z rzucaniem i chwytaniem piłki,

·         trudności z precyzyjnym wykonywaniem codziennych czynności, np. zawiązywaniem na kokardkę sznurowadeł, zapinaniem guzików, posługiwaniem się nożyczkami,

·         słaba orientacja w schemacie ciała, kłopoty z ustaleniem stron, z określeniem kierunku na prawo, na lewo, od siebie, przed, za sobą,

·         trudności dziecka w odwzorowywaniu figur geometrycznych, np. rombu, kwadratu,

·         trudności z wyodrębnianiem elementów z całości, a także łączeniem ich w całość, (budowanie z klocków, układanie mozaiki według wzoru),

·         niedostrzeganie szczegółów różniących dwa obrazki,

·         trudności w orientacji w czasie, w określaniu dni tygodnia, pór roku,

·         trudności w odtwarzaniu prostej melodii i rytmu,

·         trudności z zapamiętywaniem wierszyków czy tekstu opowiadania,

·         nieprawidłowa wymowa, wady wymowy,

·         trudności w różnicowaniu głosek podobnych (s–z, w–f, b–p), zaburzenia słuchu fonematycznego, trudności w analizie i syntezie głoskowej,

·         trudności w rozpoznawaniu liter podobnych kształtem (m–n, l–t, b–d),

Wymienione wyżej niekorzystne objawy w znacznym stopniu mogą ograniczać dojrzałość dziecka do podjęcia obowiązku szkolnego i utrudniać start szkolny, a w następstwie spowodować dalsze problemy edukacyjne. Warto również podkreślić, że jeśli diagnoza gotowości szkolnej dziecka wypadła słabo, to wcale nie oznacza, że jest ono gorsze od rówieśników. Ma swoją własną, indywidualną, nieco wolniejszą dynamikę rozwoju i potrzebuje po prostu nieco więcej czasu, by osiągnąć dojrzałość do podjęcia zadań szkolnych. Należy zatem podjąć szereg konkretnych działań wspomagających dziecko w jego rozwoju poprzez odpowiednio dobrane ćwiczenia i zadania, które umożliwią mu osiągniecie dojrzałości w określonym dla niego czasie.

Jak pomóc rodzicom ?

Rodzice mogą uważać, że ich dziecko jest gotowe do podjęcia zadań szkolnych w sytuacji, gdy wszystkie odpowiedzi lub ich większość wypadła pozytywnie w wyznacznikach dojrzałości szkolnej wymienionych powyżej. Jeśli dziecko będzie przygotowane do podjęcia zadań szkolnych, a jego wysiłki będą odpowiednio wspierane, powinno odnieść ono sukces.

Rady dla rodziców

·         Po uzyskaniu informacji o gotowości dziecka do podjęcia nauki w szkole jest jeszcze sporo czasu, by przed rozpoczęciem nauki kontynuować lub zintensyfikować ewentualne, wcześniej zaplanowane indywidualne działania wspomagające rozwój dziecka.

·         Warto skorzystać z rady kompetentnych osób, znających psychologię rozwojową dziecka w wieku przedszkolnym. Można np. porozmawiać o dziecku z wychowawcą, logopedą – te osoby codziennie je obserwują. Wymiana spostrzeżeń może pomóc zobiektywizować wiedzę na temat rozwoju dziecka.

·         Warto porozmawiać z zaprzyjaźnionymi rodzicami o ich doświadczeniach.

·         Jeśli rodzic uważa, że dziecko jest gotowe intelektualnie do podjęcia zadań szkolnych, należy przyjrzeć się również emocjom dziecka i sprawdzić, jak radzi sobie ono ze stresem. Czy prosi o pomoc w trudnej sytuacji? Czy wybucha niekontrolowanym gniewem, zamyka się w sobie lub płacze? W jaki sposób zachowuje się w sytuacji konfliktowej i jak funkcjonuje w zabawach polegających na współzawodnictwie? Jeśli większa część odpowiedzi będzie negatywna, a więc niekorzystna dla dziecka, należałoby z nim popracować w tych obszarach. Dobrym rozwiązaniem będzie zwrócenie się o pomoc do osób, które na co dzień pracują z dzieckiem, a więc do nauczycieli przedszkola. Być może podpowiedzą rozwiązania, pokażą przykładowe zabawy rozwijające. Pracę nad zmianami zachowania w różnych sytuacjach życiowych należy zacząć od własnego domu. Wiele problemów emocjonalnych bierze się z niespójnego i niekonsekwentnego systemu wychowania. Dziecko potrzebuje granic i reguł, które pomogą uporządkować jego mały świat i zbudować prawidłowe relacje z otoczeniem.